WIECZORY UKRAIŃSKIE w Teatrze Polskim: Danyło Szumuk

6 października o godz. 19.00 w Foyer Dużej Sceny Teatru Polskiego (ul. Karasia 2)

przedstawione zostaną fragmenty autobiografii Danyły Szumuka „Przeżyte i przemyślane”, uzupełnione fragmentami rozmowy z Danyłem Szumukiem i Wirą Szumuk-Kałacz, przeprowadzonej w 2003 roku w Czerwonoarmijsku na Ukrainie.

Spektakl przybliży postać i losy ukraińskiego długoletniego więźnia politycznego i dysydenta – Danyła Szumuka. Losy te są nierozdzielnie wpisane w tragiczne doświadczenie kilku pokoleń Ukraińców w XX wieku, naznaczonych represjami dwóch totalitarnych systemów – hitlerowskiego i sowieckiego. W spektaklu usłyszymy także głos Wiry Szumuk-Kałacz, która opowiada o tym, czym dla córki więźnia politycznego uznanego przez system sowiecki za „wroga narodu” było życie w ukraińskiej SRR.

Czytają: Ewa Makomaska, Krzysztof Kumor.
Wybór i adaptacja na podstawie wspomnień Danyła Szumuka „Pereżyte i peredumane” (Przeżyte i przemyślane) oraz rozmów:
Iza Chruślińska i Piotr Tyma


Tłumaczenie:
Katarzyna Kotyńska oraz Iza Chruślińska

 

Danyło Szumuk – niezłomny człowiek wielkiego ducha, który w więzieniach i łagrach spędził około 42 lat. Urodzony w 1914 r. na Wołyniu w ukraińsko-polskiej rodzinie, Szumuk wybiera tożsamość ukraińską. Będzie uczestnikiem ukraińskich walk narodowowyzwoleńczych, dysydentem, członkiem Ukraińskiej Grupy Helsińskiej. Jego droga życiowa od komunizmu, poprzez uczestnictwo w UPA, po lata GUŁAG-u i łagrów, gdzie staje się świadomym uczestnikiem walki z sowieckim systemem pozostając wierny ponadczasowym wartościom: solidarności z pokrzywdzonymi, niezgodzie na opresję i łamanie praw człowieka. Szumuk był członkiem Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy, w 1934 został aresztowany przez władze II RP i skazany na 8 lat pozbawienia wolności. W 1939 roku wrócił do domu na Wołyniu, a w maju 1941 został aresztowany, tym razem przez NKWD, jako „brat wroga ludu”. Z więzienia powołany do Armii Czerwonej, gdzie służył jako żołnierz batalionu karnego. Dostał się do niewoli niemieckiej i do obozu koncentracyjnego w Chorolu, skąd zdołał uciec, aby wrócić do rodzinnego Wołynia. Tam zorganizował oddział partyzancki, który w 1943 roku wszedł w skład Ukraińskiej Armii Powstańczej. W 1944 aresztowany, w 1945 roku skazany przez Trybunał Wojskowy Wojsk NKWD na karę śmierci, zamienioną na 20 lat łagrów. Szumuk był jednym z organizatorów powstania więźniów GUŁAG-u w obozie w Norylsku w 1953. Między 1957 r. a połową lat 80-ych kilkakrotnie skazywany na dziesięcioletnie kary łagrów i zesłania. W 1968 roku nawiązał kontakty z dysydentami „szestydesiatnykami”, przede wszystkim z Iwanem Switłycznym, Nadiją Switłyczną i Jewhenem Swerstiukiem. Podczas odbywania wyroków uczestniczył w licznych akcjach protestacyjnych. W 1976 roku wszedł do powołanego przez więźniów komitetu, którego celem była współpraca więźniów politycznych o różnych orientacjach ideowych. W 1987 roku, po ponad 42 latach spędzonych w więzieniach, obozach i na zesłaniu, wyjechał do Kanady i osiadł w Toronto, skąd wrócił do niepodległej już Ukrainy. Zmarł 21 maja 2004 r. w Krasnoarmijsku, w Obwodzie Donieckim. Był autorem przenikliwych i mądrych wspomnień, ukazujących realia międzywojennej Polski, wojnę i sowieckie łagry, a także obrazujących jego życiowe wybory.

Idea cyklu WIECZORY UKRAIŃSKIE powstała z chęci przybliżenia polskiej publiczności losów Ukrainy i Ukraińców w XX wieku. W ramach cyklu prezentowane są biografie osób, których życiorysy – wpisane w ubiegłe stulecie – czytane dziś pomagają lepiej zrozumieć współczesnych Ukraińców; ich protesty na kijowskim Majdanie i zmaganie z agresją Rosji, ich współczesne wybory tożsamościowe i stosunek do historii, ich drogi do utrzymania niepodległości i samostanowienia o sobie w Europie.

Honorowy Patronat nad cyklem objął Pan Andrij Deszczycia, Ambasador Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej